Każdy z nas pamięta Pinokia z popularnej bajki, w której głównemu bohaterowi, wydłużał się nos jak kłamał. Czy efekt Pinokia można wykorzystać podczas rozmowy kwalifikacyjnej? Okazuje się, że tak, w wywiadzie epizodycznym!

O metodzie WYWIADU EPIZODYCZNEGO

Wywiad epizodyczny to metoda, która polega na specyficznej formie zadawania pytań, w trakcie której kandydat jest obligowany do coraz dokładniejszego opisywania kluczowych sytuacji. Rekruter poszukuje epizodów, czyli ważnych i istotnych zdarzeń z życia kandydata, dzięki czemu zyskuje dość precyzyjny obraz opisywanej sytuacji oraz reakcji pytanej osoby. Innymi słowy, analizuje zachowanie kandydata w konkretnych sytuacjach z przeszłości, zamiast pytać o opinię kandydata na dany temat. Celem metody jest dotarcie do wzorców zachowań, jakie zwykle reprezentuje kandydat.

Dlaczego epizod?

Metoda epizodyczna odwołuje się do autentycznych zachowań, postaw i reakcji kandydata. W odróżnieniu od tradycyjnych rozmów kwalifikacyjnych wywiad epizodyczny zapewnia wysoką autentyczność oceny, ponieważ ogranicza możliwość manipulacji. Kandydatowi bardzo trudno jest podawać nieprawdziwe informacje dotyczące szczegółów wydarzeń z przeszłości oraz pamiętać o nich w dalszej części wywiadu. Jeśli epizod był rzeczywiście ważny, badany odtworzy go z niezwykłą precyzją. Nie rzadko zobaczymy też emocje kandydata w trakcie opisu zdarzenia. Założenia metody: - zachowanie z przeszłości kandydata prognozuje zachowanie w przyszłości, - charakter zachowania kandydata jest stabilny i trwały (nie zmienny), - większość z ludzi ma tendencje do przedstawiania siebie w kategoriach, jakimi chcą być postrzegani. Efektywność prognostyczna dobrze przeprowadzonego wywiadu epizodycznego wynosi 40-70%. Zapewne wartość metodologiczną podnosi doświadczenie rekrutera, ustrukruryzowanie wywiadu oraz sam kontekst rozmowy.

Wiesz czy pamiętasz?

Zdaniem Tulvinga posiadamy dwa rodzaje pamięci: 1 – PAMIĘĆ SEMANTYCZNA „Wiem” – jest związana z inteligencją człowieka, systemem uczenia się i kulturowym kontekstem. To ogólnodostępna wiedza, fakty, reguły, system przekonań i norm społecznych. Dotyczy znaczenia zdarzeń i pojęć, pełnionych ról społecznych i zawodowych. Rozmowa kwalifikacyjna uruchamiająca pamięć semantyczną odwołuje się do opinii, sądów i wyobrażeń osoby na temat poruszanego problemu. Pytania rekrutera często mają charakter ogólny lub przesadnie konkretny, są przewidywalne. Ich uniwersalny charakter pozwala bardziej inteligentnym kandydatom dobrze przygotować się do rozmowy i kreować pożądany wizerunek. Przykład: Co by Pan/i zrobił/a, gdyby znalazł/a się w sytuacji X? 2 – PAMIĘĆ EPIZODYCZNA „Pamiętam” – odwołuje się do bezpośrednich doświadczeń, zachowań i autentycznych zdarzeń z życia kandydata. Jest konkretnie określona w czasie i miejscu. Zawiera obrazy najważniejszych epizodów z życia oznaczonych emocjami. Rozmowa kwalifikacyjna oparta o epizody ma bardzo prostą formę, należy uważać, by nie przybrała formy przesłuchania. Pytania dotyczą zdarzeń szczególnej wagi dla kandydata, jego rzeczywistych postaw, autentycznych reakcji i przeżyć. Rozmowa jest obrazowa, uruchamia pamięć wzrokową, słuchową, a przede wszystkim pamięć emocjonalną związaną z danym wydarzeniem. Przykład: Czy był Pan/i kiedyś w podobnej sytuacji X? Proszę podać przyklad. Co Pan/i wtedy zrobił/a?

Jak zastosować narzędzie w selekcji kandydatów?

Wywiad epizodyczny rozpoczynamy od wprowadzenia kandydata w klimat i specyfikę rozmowy. Należy zbudować odpowiednią atmosferę do zadawania bardzo szczegółowych pytań. W przeciwnym razie spotkanie może zostać odebrane jak klasyczne przesłuchanie. Prowadzenie wywiadu polega na docieraniu do epizodów (ważnych sytuacji w życiu kandydata) poprzez zadawanie odpowiednich pytań. Kandydat powinien przywołać w pamięci konkretną sytuację związaną z wykorzystywaniem wskazanej przez rekrutera kompetencji. Proponuję, by spojrzeć na metodę jak na „fotografię” konkretnej sytuacji, którą widzi tylko kandydat. Zadaniem rekrutera jest dowiedzieć się jak najwięcej o tym, co się wydarzyło, co widzi, słyszy i czuje badany. Przez cały czas rekruter bardzo uważnie kontroluje przebieg rozmowy, przerywa każdą wypowiedź kandydata, jeśli jest zbyt ogólna lub ma charakter deklaratywny. Z moich doświadczeń wynika, że odtwarzany epizod nie może trwać dłużej, niż kilka minut (kandydat odtwarza go w czasie rzeczywistym).

Kto pyta nie błądzi

Forma zadawania pytań w wywiadzie epizodycznym przypomina ZOOM aparatu fotograficznego, tzn. zaczynamy od zadania pytania ogólnego, po czym stopniowo przechodzimy do pytań szczegółowych (pogłębiających). Pytania ogólne (wprowadzające): Proszę opowiedzieć/ przywołać sytuację, w której... Proszę przypomnieć sobie zdarzenie, w którym był Pan/i... Proszę podać przykład sytuacji zawodowej, która… W jakiej sytuacji zawodowej miał Pan już możliwość wykorzystania umiejętności... Pytania szczegółowe (pogłębiające): Co się wydarzyło? Kiedy to się stało? Gdzie Pan był? Co Pan zrobił? Jaka była Pana rola...? Co Pan powiedział? Co Pan wtedy myślał/czuł? itd. Prowadzenie wywiadu epizodycznego nie jest tak proste, jakby się wydawało. Pojawiają się problemy z mieszaniem konwencji epizodu i pytań hipotetycznych. Ważne, by zadawać pytania nieskomplikowane, pojedynczo, w czasie przeszłym. --- Okazuje się, że Pinokia można zdemaskować, wprawdzie nie wydłuży mu się nos, ale w swoich odpowiedziach będzie się plątał i kręcił. Profesjonalista powinien jednak pamiętać, aby nie polegać na wywiadzie epizodycznym, jako na jedynej sprawdzonej metodzie. Po drugiej stronie jest zawsze człowiek i być może jego usilne starania o pracę. Nawet jak podniesiemy maksymalnie skuteczność wywiadu, zostaje 30% na popełnienie błędu... Bibliografia: D.Lewicka: Zarządzanie kapitałem ludzkim w polskich przedsiębiorstwach. Metody, narzędzia, mierniki, wyd. PWN, Warszawa 2010 T.Maruszewski: Psychologia poznania. Umysł i świat, wyd. GWP, Gdańsk 2011 Artykuł Agnieszki Bednarskiej opublikowany za zgodą portalu hrpolska.pl