„Fitness mózgu”
Autor: Redakcja
Książka „Fitness mózgu” autorstwa Alvaro Fernandeza, Elkhonona Goldberga i Pascale’a Michelona, w Polsce wydana przez PWN, to – jak zapowiada opis na okładce – „przewodnik kierowany do wszystkich posiadaczy mózgu, którzy chcieliby nauczyć się, jak utrzymać ów narząd w zdrowiu i wzmocnić jego działanie”. Zapowiedź zostaje w pełni zrealizowana przez zawartość. Odkąd udowodniono, że mózg jest neuroplastyczny, tzn. przez całe życie mogą w nim powstawać nowe neurony, tworzyć się między nimi nowe połączenia, a także na skutek takich czy innych działań wybrane połączenia mogą się osłabiać lub wzmacniać (wcześniej uważano, że mózg rozwija się do wieku wczesnej dorosłości, a później już tylko stopniowo się degeneruje) istotna stała się kwestia zbadania tego, w jakich warunkach do takich zmian dochodzi i co każdy z nas może zrobić, aby dobrze pokierować tym procesem. Wiadomo już, że z wiekiem pojawiają się pewne tendencje, takie jak poprawa funkcji mózgu związanych z gromadzonym doświadczeniem, np. samoregulacja emocji, rozpoznawanie wzorców, dostrzeganie wielu perspektyw jednego zjawiska i posługiwanie się bardziej skomplikowanymi schematami myślowymi w celu analiz i rozwiązywania problemów, ale też wiele funkcji ulega osłabieniu, np. spowolnienie szybkości przetwarzania i pamięci operacyjnej, radzenie sobie ze złożonymi nowymi informacjami, skupienie uwagi czy elastyczność. Na szczęście, mamy całkiem spory wpływ na to, żeby osłabienie niektórych z tych funkcji przebiegało wolniej niż wskazuje na to „średnia” dla danego wieku. Możemy poprawić swoje zdolności w tym zakresie i – co ważne - możemy to zrobić w każdym wieku. Im wcześniej zaś zaczniemy o to dbać, tym bardziej jest możliwe, że zbudujemy wręcz „rezerwę poznawczą”, która wpłynie w przyszłości na wolniejsze tempo zmian. To naprawdę dobre wiadomości, dla wszystkich, którym zależy na tym, aby być umysłowo aktywnym i sprawnym jak najdłużej. Biorąc pod uwagę przytaczane przez autorów ostrzeżenia przed tym, jak uważnie interpretować wyniki badań oraz doniesienia prasowe oparte na tych badaniach, już na początku czytelnik zyskuje zaufanie, że prezentowane w książce analizy i wnioski zostały dobrane tylko wśród tych, które spełniają restrykcyjne wymagania dot. rzetelności. Po takim wprowadzeniu autorzy prowadzą nas przez kolejne rozdziały, które mają podobną strukturę: na początku podane są najważniejsze odkrycia z danego obszaru i wnioski, które z nich wynikają dla „użytkownika mózgu”, a koniec rozdziału wieńczą wywiady z naukowcami działającymi w danym obszarze. Taka konstrukcja może ułatwiać lekturę treści, która momentami nie jest łatwa i przyjemna, bowiem zawiera sporo odniesień do budowy mózgu, fachowej terminologii medycznej, chemicznej, neurologicznej, psychologicznej. Trzeba jednak przyznać autorom, że styl pisania o tych często skomplikowanych sprawach, nastawiony jest na ułatwianie czytelnikowi życia. Czytając, prowadzeni jesteśmy przez kolejne rozdziały, które dotyczą budowy mózgu, neuroplastyczności i jej uwarunkowań, a następnie wpływu rozmaitych czynników na poprawę funkcjonowania naszych mózgów, tzn.: aktywności fizycznej, odżywiania, podejmowania nietypowych i różnorodnych wyzwań, kontaktów społecznych, zarządzania stresem, specjalnych programów tworzonych w celu treningu wybranych funkcji mózgu. W każdym z rozdziałów znajdziemy przegląd rzetelnych badań i finalnie zestawienie tych elementów, które mają udokumentowany wpływ na poprawę funkcjonowania, z naciskiem na czynniki, które zapobiegają objawom choroby Alzheimera i tzw. otępieniu poznawczemu, które dotyczyć może każdego z nas w podeszłym wieku. Optymistyczne jest to, że badacze znają już wpływ wybranych czynników na funkcjonowanie naszego mózgu i zgodnie twierdzą, że warto pracować nad tym, aby powstrzymywać niekorzystne zmiany, które zachodzą w nim wraz z wiekiem. Im wcześniej zaczniemy wdrażać w życie proponowane działania oraz im więcej z nich wdrożymy, tym lepsze mogą być skumulowane efekty. Ale też – z drugiej strony – nigdy nie jest za późno, aby zacząć. W dzisiejszych czasach, kiedy rośnie długość życia, a także przewidywany czas naszej aktywności zawodowej, utrzymanie naszych mózgów w jak najlepszej formie do późnej starości, jest bardzo ważne. Warto dowiedzieć się z solidnego źródła jak o tę formę dbać. Osobiście czuję się zachęcona do działania i budowania swojej rezerwy poznawczej, a dzięki książce wiem jak mogę to realizować. Polecam. Iwona Kucharewicz Praktyk zarządzania, trenerka biznesu, konsultantka Prowadzi szkolenia dla biznesu; zarządzanie, angażowanie, komunikacja marketingowa. Współpracuje z Uniwersytetem Warszawskim. Autorka książki „Co z tym szczęściem? Psychologia pozytywna w praktyce”.